Οι περισσότεροι γονείς έχουμε στο μυαλό μας ότι τα παιδιά μας θα θέλαμε να αγαπούν τα βιβλία και αυτό το μεταφράζουμε φυσικά στα γραπτά κείμενα και την μελλοντική τους ακαδημαϊκή επιτυχία.
Η σχέση των παιδιών μας τα βιβλία, προκειμένου να είναι μια δυνατή και γεμάτη αγάπη σχέση, χρειάζεται γερά θεμέλια που ξεκινούν από την βρεφική τους ηλικία. Τα παιδιά μαθαίνουν να ακούν και να επεξεργάζονται τα ακουστικά τους ερεθίσματα από πολύ νωρίς. Στην προσπάθεια μας να τα φέρουμε κοντά με τα βιβλία και την γνώση που αυτά εμπεριέχουν, ξεχνούμε ότι για τα παιδιά αλλά και για τους ενήλικους το διάβασμα γίνεται συνήθεια όταν παίρνουμε ικανοποίηση και χαρά από αυτό.
Υπάρχουν πολύ τρόποι για να ανακαλύψουμε τις αντιδράσεις των παιδιών μας απέναντι στο βιβλίο και χρειάζεται από εμάς τους γονείς απλά να παρακολουθούμε τις αντιδράσεις τους και να τις μεταφράζουμε ενισχύοντας τα και καθοδηγώντας τα, ώστε να γίνονται πιο εκφραστικά.
Τα παιδιά από την βρεφική ηλικία αντιδρούν στα βιβλία που τους διαβάζουμε με αλλαγές στις εκφράσεις του προσώπου τους, είτε με γέλιο, είτε δείχνοντας την εικονογράφηση, είτε επαναλαμβάνοντας λέξεις που μόλις άκουσαν, είτε επιδιώκοντας να ακουμπήσουν το βιβλίο. (Hancock 2000 και McVicker 2002). Αυτές οι αντιδράσεις σηματοδοτούν άλλωστε και την κατανόηση του κειμένου που τους διαβάζουμε.
Στην αισθησιοκινητική περίοδο της ζωής τους, τα παιδιά ηλικίας δύο και τριών ετών χαίρονται όταν οι ενήλικες τους διαβάζουν ιστορίες. Όσο εξελίσσεται ο προφορικός τους λόγος τόσο περισσότερο θα θέλουν να μιλήσουν και να συζητήσουν τις ιστορίες αυτές μαζί με τους γονείς τους και να υιοθετούν το καινούργιο λεξιλόγιο που μαθαίνουν μέσα από το βιβλίο. (McVicker 2002).
Θα ήθελα στο συγκεκριμένο σημείο να επισημάνω ότι θα ήταν γόνιμο να χρησιμοποιούμε το λεξιλόγιο του βιβλίου ακόμα και αν μας φαίνεται ότι υπάρχει κάποια άγνωστη λέξη σε αυτό. Όταν την εξηγήσουμε στο παιδί μας, θα μπορεί να την προσθέσει στο ρεπερτόριο του. Μια «έξυπνη» στρατηγική είναι να διακόψετε την ανάγνωση και να το ρωτήσετε αν γνωρίζει την συγκεκριμένη λέξη. Αν σας ρωτήσει, επαινέστε το εξηγώντας του ότι ρωτώντας, θα διευρύνει τις γνώσεις του. Μπορεί να νομίζει ότι το επιβραβεύετε μόνο για αυτά που γνωρίζει.
Αποφύγετε να διαβάζετε απνευστί μια ιστορία. Αναζητήστε ευκαιρίες για συζήτηση και σιγά σιγά θα αρχίσουν τα παιδιά σας να αναπτύσσουν το προφορικό τους λόγο και την αγάπη τους για τα βιβλία (Altieri 1995, Sipe 2000, 2002).
Με την πάροδο της ηλικίας τους, οι αντιδράσεις τους στα αναγνώσματα που τους προσφέρετε θα διαφοροποιούνται και θα ποικίλουν. Αρπάξτε την ευκαιρία και παρακολουθήστε τα. Προσφέρετε τους διαφορετικά υλικά για να ζωγραφίσουν αυτά που τα εντυπωσιάζουν αλλά ακόμα περισσότερο συζητήστε μαζί τους για τις πιθανές αλλαγές στο σενάριο της ιστορίας. Παίξτε με κουκλοθέατρο, επιστρατεύστε τα πλαστικά σας ζωάκια ή προσποιηθείτε τους ήρωες, χρησιμοποιήστε τους σαν παράδειγμα στην καθημερινότητά σας (Clay 1966, Morrow 1995).
Η αγαπημένη μου δραστηριότητα είναι να μιλώ για τα συναισθήματα των ηρώων και για το πως θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε πως νιώθουν από τις εκφράσεις τους (είτε στην εικονογράφηση είτε στην δική μας προσποίηση). Στα μικρά παιδιά απλά ονομάστε τα βασικά συναισθήματα. Στα μεγαλύτερα παιδιά, όπως στο νηπιαγωγείο, θα μπορούσατε να συζητήσετε και για το τι θα μπορούσαν να κάνουν για να αλλάξουν την συναισθηματική τους κατάσταση οι ήρωες (να απαλύνουν τη λύπη τους, να ηρεμήσουν από το θυμό τους, να δείξουν συμπόνια κλπ).
Προκειμένου να γίνουν εφικτές οι προτάσεις που σας αναφέρουμε, φροντίστε να διαθέτετε αρκετό χρόνο για την ανάγνωση του βιβλίου που έχετε επιλέξει, αλλά και να είστε ήρεμοι και υπομονετικοί με την διαδικασία. Αφού ολοκληρώσετε την διαδικασία αναλογιστείτε τις αντιδράσεις του παιδιού σας και σκεφτείτε τι του άρεσε περισσότερο και με ποια διαδικασία χάρηκε. Αποφασίστε ποια υλικά ή διαδικασίες θα χρησιμοποιήσετε για την επόμενη φορά και αφήστε περιθώριο στο παιδί σας να σας καθοδηγήσει και εκείνο με τα ενδιαφέροντά του, ανάλογα με τις εντυπώσεις που του δημιούργησε η ιστορία που μοιραστήκατε. Θα ανακαλύψετε ότι όπως εξελίσσετε το μικρό σας, το ίδιο θα εξελίσσεστε και εσείς.
Καλή επιτυχία στις αναγνώσεις σας!