«Κάποιες φορές αισθάνομαι πως δεν θα είμαι ποτέ αρκετά καλός!»
Αγαπητοί γονείς,
Συχνά οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί που έχουν στην τάξη τους έναν μαθητή με ΔΕΠΥ δεν έχουν ξεκάθαρη εικόνα για τις δυνατότητες και τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει. Άλλοτε υιοθετούν μια συγχωρητική, ενοχική στάση που δικαιολογεί οτιδήποτε κάνει το παιδί τους / μαθητής τους με αποτέλεσμα να μην του δίνουν την κατάλληλη προσοχή και συνέπεια στην εφαρμογή των στρατηγικών με τις οποίες θα αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του. Κάποιες άλλες φορές ο έντονος ρυθμός ζωής, τους οδηγεί στο να γίνονται ελάχιστα ανεκτικοί, να μην παρέχουν αρκετές ευκαιρίες για συστηματική εφαρμογή των μηχανισμών που θα βελτιώσουν την συμπεριφορά και την επίδοση του παιδιού και τελικά καταλήγουν να είναι επικριτικοί και απορριπτικοί απέναντί του.
Προκειμένου να καταλάβουμε ένα παιδί με ΔΕΠΥ θα δημιουργήσουμε ένα φανταστικό παιδί τον Γιάννη, ο οποίος είναι ένα συνονθύλευμα εμπειριών που έχουν μοιραστεί διαφορετικά παιδιά με τα μέλη της ομάδας μας. Το αγοράκι μας λοιπόν 9 ετών, έχει ένα μυαλουδάκι που δυσκολεύεται να βάλει σε σειρά όλα όσα πρέπει να κάνει κάθε πρωί με αποτέλεσμα, οι μισές μέρες του να εξελίσσονται κάπως έτσι:
Το μικρό του αδερφάκι ξεκίνησε να κλαίει (για κάποιο τυχαίο λόγο) και ο Γιάννης αποσυντονίστηκε. Ξέχασε να οργανώσει τη σχολική του τσάντα (την οποία δεν είχε ετοιμάσει από την προηγούμενη ημέρα). Στη συνέχεια, άκουσε τον πατέρα του να φωνάζει να βιαστούν και να ντυθούν. Μετά από λίγο, η μαμά του υπενθύμισε πως έχει ακόμα μόνο 5 λεπτά για να φύγουν. Στα μισά της διαδρομής για το σχολείο, συνειδητοποιεί ότι μέσα στη βιάση του, ξέχασε τη σχολική του τσάντα, με την εργασία του και τον φάκελο με τις φωτοτυπίες. Είναι πολύ φοβισμένο να το πει στο μπαμπά που βιάζεται να τον αφήσει στο σχολείο και επιλέγει να παραμείνει ήσυχο στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου. Στο σχολείο, όταν αναφέρει στο δάσκαλο τι συνέβη, εκείνος καλεί τους γονείς και τους ενημερώνει. Η μαμά στην επιστροφή του στο σπίτι, δείχνει πολύ εκνευρισμένη και του μιλά απότομα, λέγοντας του: «Είσαι ασυγχώρητος και θα μπεις τιμωρία». Αυτό αυτόματα σημαίνει για το Γιάννη, ότι θα μείνει χωρίς τηλεόραση ή υπολογιστή και ηλεκτρονικά παιχνίδια. Δηλαδή ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ!
Αυτή είναι η «εικονική» πραγματικότητα της ζωής ενός παιδιού με ΔΕΠΥ. Πρόκειται για μια συνεχή μάχη να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και ιδίως την υπερκινητικότητα που το διακρίνει. Στη τάξη, ένα παιδί σαν το Γιάννη, μπορεί να κάνει φιλότιμες προσπάθειες να μείνει ήσυχο με κάθε τρόπο, αλλά το μυαλό του, το ωθεί να μιλήσει. Νιώθει αναστατωμένο και αρχίζει να σκέφτεται πράγματα που θα μπορούσε να κάνει και να διασκεδάσει.
Ο τρόπος που θα μπορούσε ένας εκπαιδευτικός να βοηθήσει ένα παιδί με ΔΕΠΥ σε ανάλογες περιστάσεις, είναι να του προτείνει ένα διάλειμμα, ώστε να εκτονωθεί. Για παράδειγμα, να κάνει τον κύκλο του σχολείου περπατώντας, ώστε να ηρεμήσει και να αποβάλλει την ενέργεια που το κάνει παραπάνω δραστήριο απ’ όσο χρειάζεται. Θα μπορούσε να το στείλει στο γραφείο των δασκάλων για να του φέρει κάτι που χρειάζεται (πχ κιμωλίες).
Μερικές φορές, ένα παιδί σαν το Γιάννη, μπορεί να δυσκολεύεται να κάνει τις ασκήσεις που έχει για το σπίτι, γιατί είτε δεν συγκεντρώθηκε στην τάξη για να καταλάβει τον μηχανισμό επίλυσης, είτε γιατί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στο σπίτι. Θέλει να κάνει σωστά και γρήγορα τη μελέτη του. Θέλει να είναι καλός μαθητής. Νιώθει πως προσπαθεί να μάθει από τα λάθη του, αλλά αυτά επαναλαμβάνονται καθημερινά και μετατρέπονται σε μια ρουτίνα αποτυχίας. Καταλήγει κάποιες μέρες να είναι πολύ λυπημένο, επειδή αποτυγχάνει να ικανοποιήσει τους γονείς του και τις δικές του προσδοκίες να είναι ένας καλός μαθητής. Παράλληλα, νιώθει πως υστερεί σε σχέση με τους συμμαθητές του, οι οποίοι μπορούν να λύσουν εύκολα τα προβλήματα, ενώ ο ίδιος δυσκολεύεται. Φτάνει λοιπόν στο συμπέρασμα να λέει στον εαυτό του «Δεν είμαι αρκετά καλός».
Ο καθένας από εμάς έχει τις ιδιαίτερες κλίσεις του και για αυτό επιτυγχάνουμε σε διαφορετικούς τομείς της ζωής. Άλλοι είμαστε καλοί στα αθλήματα, άλλοι στις τέχνες και άλλοι γινόμαστε η ψυχή της παρέας. Χρειάζεται να γνωρίσουμε τα δυνατά στοιχεία ενός παιδιού σαν το Γιάννη, αλλά και τους μηχανισμούς που θα τον βοηθήσουν στο να καταφέρει να κάνει επαρκή χρήση του δυναμικού του. Θέλουμε στο τέλος της ημέρας να είμαστε ευτυχισμένοι με τα μέλη της οικογένειάς μας.
Ένα παιδί που μεγαλώνει με το αίσθημα της αποτυχίας, θα γίνει εξαιρετικά ευάλωτο σε μελλοντικές κρίσεις αλλά και στην επικίνδυνη περίοδο της εφηβείας. Οι θαρραλέοι γονείς αναζητούν λύσεις και ιδέες, ώστε να μπορέσουν να ελιχθούν και να αξιοποιήσουν το θησαυρό που κρύβεται στο παιδί τους. Οι θεραπευτές της ειδικής αγωγής είναι τα κατάλληλα άτομα για να βοηθήσουν διοχετεύοντας ιδέες και δίνοντας την πυξίδα που θα προσανατολίσει παιδί, γονείς και εκπαιδευτικούς.
Χρησιμοποιώντας τα σταθμισμένα εργαλεία* που υπάρχουν πλέον στα χέρια μας, μετά από πολλών ετών αποτελεσματικής έρευνας, μπορούμε να ανακαλύψουμε που εντοπίζονται οι ατομικές δυσκολίες και δυνατότητες του καθενός. Με τόλμη, γνώση και με αποφασιστικότητα χρειάζεται να διδάξουμε κάθε παιδί ότι μπορεί να τα καταφέρει και να εκπαιδεύσουμε τους οικείους του, να εφαρμόζουν ξεχωριστές στρατηγικές που βοηθούν το δικό τους παιδί. Στο τέλος κάθε του προσπάθειας, αξίζει να του επαναλαμβάνουμε: « Ξέρω πως είσαι το ίδιο έξυπνος όσο και οι υπόλοιποι στη τάξη σου. Πρέπει να δεχτείς ότι ο καθένας είναι διαφορετικός και εσύ μαθαίνεις με τον δικό σου τρόπο. Αποδέξου τον εαυτό σου και θα σε βοηθήσω να επιμείνεις στη προσπάθειά σου, να γίνεις καλύτερος άνθρωπος και μαθητής».
Είναι σημαντικό επίσης, το παιδί να αισθάνεται άνετα να ζητάει βοήθεια όταν τη χρειάζεται. Να του δείξουμε ότι υπάρχουν πολλοί γύρω του, που το θαυμάζουν για το κουράγιο του και τις ικανότητές του και θέλουν την επιτυχία του.
Η διαφορετικότητα είναι που κάνει ξεχωριστό και μοναδικό τον καθένα από εμάς, όπως και τα παιδιά με ΔΕΠΥ. Γι’ αυτό και θα πρέπει να νιώθουν άνετα να είναι ο εαυτός τους, να έχουν θάρρος και να αντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια και δύναμη τη ζωή, παλεύοντας όπως όλοι μας για αναδυθεί ο καλύτερός εαυτός μας.
Με αγάπη από έναν γονιό σε όλους τους άλλους.
*Κλίμακες Αξιολόγησης απαραίτητων ικανοτήτων για την μαθησιακή πορεία ενός παιδιού. Σε ερευνητικά προγράμματα, οι συγκεκριμένες κλίμακες έχουν χορηγηθεί σε μεγάλο αριθμό παιδιών σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες, με αποτέλεσμα να έχουν «σταθμίσει» την ανάπτυξη των συγκεκριμένων ικανοτήτων και να μας δίνουν τη δυνατότητα να αξιολογούμε το κάθε παιδί και να καταγράφουμε με αντικειμενικότητα τη σχέση του κάθε τομέα-ικανότητας μεταξύ της ηλικιακής και αναπτυξιακής του ηλικίας. Μπορούμε λοιπόν να γνωρίζουμε ότι για παράδειγμα ένα παιδί 5 ετών και έξι μηνών χρονολογικής ηλικίας, έχει αναπτυξιακή ηλικία στην Μνήμη Οπτικών Συμβόλων 4 ετών και τριών μηνών ή αν τα έχει καταφέρει εξαιρετικά, να παρουσιάζει αναπτυξιακή ηλικία στη συγκεκριμένη κλίμακα 6 ετών και 5 μηνών.